Een gelukkige directeur creëert gelukkige werknemers

Wat heeft persoonlijk geluk te maken met de manier waarop iemand een kinderopvang runt? Heel veel, zo bleek tijdens de bdKO Landelijke Buitendag van 30 september in Doorn.

‘Ga over de streep als je weleens nagedacht hebt over een sabbatical’, zegt geluks-psycholoog Josje Smeets. In de witte tent op Landgoed Zonheuvel in Doorn zijn de stoelen aan de kant geschoven, zodat iedereen kan staan. Midden in de ruimte heeft Josje een witte streep getrokken, net zoals ze bij het KRO-programma Over de streep doen. Als ze de stelling poneert, gaat direct een groot deel van de groep de streep over. Josje vraagt een van hen waarom ze nadenkt over een sabbatical. Ze antwoordt dat ze wat meer tijd met haar gezin wilde doorbrengen, al is die behoefte door de coronacrisis onverwacht een beetje vervuld. Gelach stijgt op en verschillende directeuren knikken. Hoewel het enthousiasme voor hun vak in bijna elke zin die uitgesproken wordt doorklinkt, zijn er verschillende mensen die er graag even tussenuit zouden willen. Bijvoorbeeld om een lange wandeltocht in het buitenland te maken, waar Tim Voors die ochtend uitgebreid over heeft gesproken. Hij liep alleen van Mexico naar Canada over de Pacific Crest Trail. ‘Ik ging van 30 deadlines op één dag naar 1 deadline in de zes maanden: Canada halen’, vertelt hij. Zijn boodschap? Het leven is te kort om je dromen uit te stellen.

Zware verantwoordelijkheid

Die zin past naadloos in het verhaal van hoofdspreker Josje Smeets. Zij geeft tijdens de buitendag een spoedcursus ‘gelukkiger worden’. Dat is niet alleen relevant voor de persoonlijke levens van iedereen in de zaal, maar vooral ook voor hun werk als directeur, bestuurder of manager in de kinderopvang. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat gelukkige werknemers beter samenwerken, een lager ziekteverzuim hebben en langer bij een organisatie blijven. En om dat werkgeluk binnen een bedrijf te vergroten is het essentieel dat je als directeur eerst werkt aan je eigen geluk, stelt Josje. De dilemma’s die ze voorlegt aan de zaal, zorgen soms voor hilariteit (ga over de streep als je weleens vals speelt) én voor serieuze momenten. Zo zegt ze: ‘Ga over de streep als je niet goed in slaap kon komen gisteren.’ Een van de bezoekers die naar de andere kant stapt, legt uit waarom ze niet in slaap kon komen. ‘De verantwoordelijkheid die je hebt als directeur is behoorlijk zwaar, daar lig ik soms wakker van.’ Gezien de knikjes van anderen is dat een thema wat bij meer mensen speelt.

Niet ontwijken

Directeur zijn van een organisatie brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Ook daarom is het volgens Josje belangrijk om een gelukkige basis te hebben. ‘Gelukkige mensen zijn tot 70 procent meer succesvol dan mensen die dat niet zijn’, stelt ze. Om vervolgens uit te leggen dat weliswaar een deel van je geluk bepaald wordt door genetische aspecten (50 procent) en levensomstandigheden (10 procent), maar dat je die andere 40 procent altijd zelf in de hand hebt. Ze legt uit: ‘Je kunt als directeur niet voorkomen dat bijvoorbeeld een ouder boos wordt om een bepaalde situatie. Maar je kunt wel zelf bepalen hoe je met zo’n ouder omgaat. Dat op een gezonde manier oplossen, kan zorgen voor een geluksgevoel.’ Waar Josje Smeets verre van wil blijven is de zoektocht naar materiele rijkdom. Het kopen van een mooie auto of een kek jurkje, levert maar heel kortstondig dat fijne gevoel op. De valkuilen van ‘kortetermijngeluk’ zijn volgens haar ook het ontwijken van bepaalde situaties. We willen liever geen vervelende momenten ervaren en daarom is het soms makkelijker om te roddelen of een collega, dan het gesprek aan te gaan over het gedrag waaraan je je irriteert. ‘Leg moeilijke gesprekken gewoon op tafel’, zegt Josje. ‘En wees je bewust van je eigen vooroordelen als je met iemand in gesprek gaat.’

90 seconden kijken

Om daarin te oefenen, vraagt ze de zaal om tweetallen te vormen. ‘Ga tegenover iemand staan die je niet of amper kent. En ga dan negentig seconden elkaar in de ogen kijken zonder met elkaar te spreken.’ Als de tijd ingaat, valt in veel gezichten ongemak te lezen en verscholen lachjes. Maar na een paar seconden verandert dat. Dan verzachten de blikken en komen ze tot rust. ‘Ik werd nieuwsgierig naar wie hij was’, zegt een van de aanwezigen over de persoon die tegenover haar staat. Haar opmerking sluit aan bij de uitleg die Josje geeft over dit één op één contact. ‘Door een ander bewust aan te kijken, maak je oxytocine aan. Dat zorgt voor vertrouwen in elkaar. Dus zorg bij moeilijke gesprekken er vooral voor dat je als het even kan echt afspreekt en de ander aankijkt.’

Complimenten geven

Dat contact maken komt ook naar voren in de grote opdracht van de dag. Josje stuurt de eerder gemaakte koppels samen met een ander stel, het bos in met een aantal vragen. Want wie gelukkiger wil worden, moet volgens haar een duidelijke stip kunnen zetten op de horizon. ‘Door een intrinsiek doel -iets wat door niemand anders wordt opgelegd – te bepalen, krijg je meer controle over je leven. Daardoor stijgt je zelfvertrouwen en je geluksgevoel.’ Tijdens de wandelingen door de wonderschone Kaapse Bossen ligt de focus op die ‘langetermijnbeloning’. Dat is iets waar je volgens Josje wél naar moet streven. Ze vraagt de deelnemers om elkaar te bevragen over wie de ander echt is, waar ze trots op zijn, hoe ze zich voelen vandaag en wat hun doelen zijn. Na terugkeer vraagt Josje de zaal wie een compliment heeft voor degene waarmee hij of zij liep. De openheid van mensen in de gesprekken wordt geprezen en de complimenten zorgen voor een warme sfeer. ‘Zo zie wat complimenten geven en met aandacht luisteren naar de ander kan doen’, geeft Josje als les mee.

Brief naar jezelf

Ook staat ze stil bij de negatieve kanten die iedereen heeft. De BdKO-leden moeten opschrijven wat hun mindere eigenschappen zijn. Termen zoals ‘ongeduldig’ en ‘te gestrest’ vallen veelvuldig. Josje draait het daarna direct om. Welke positieve kanten heeft deze eigenschap? Dan blijkt dat ‘dingen snel gedaan krijgen’ de tegenhanger van ‘ongeduld’ kan zijn en zodoende ook positieve effecten heeft. Daarna daagt ze iedereen uit om na te denken over de successen in hun leven waar ze trots op zijn. Zo laat ze de aanwezigen bij iedere opdracht even naar binnen kijken. Om hen uiteindelijk te vragen een brief aan zichzelf te schrijven, met daarin een persoonlijk doel voor dit komende (school)jaar. Of dat nu dromen is van een lange wandeltocht zoals Tim Voors die ondernam of simpelweg een paar uur per week vrijwilligerswerk willen doen: elk doel is prima, zolang het maar bij je past. Josje: ‘Mensen met een persoonlijk doel zijn gelukkiger omdat ze intrinsiek gemotiveerd zijn. Ze zijn nauwelijks ziek en zouden zelfs langer leven.’ Die brief zal ze over een jaar versturen, zodat iedereen die hier aanwezig was kan zien of de doelen die vandaag zijn opgeschreven daadwerkelijk gehaald worden. De directeuren wordt gevraagd om naar binnen te kijken, zodat hun positiviteit aanstekelijk kan werken in ieder bedrijf. ‘Vandaag is een cadeautje’, vindt Jolanda Rikers van Kinder Opvang Parkstad die samen met medebestuurslid Ruben van der Made het thema van de dag bepaalde. ‘Dit is iets wat ik iedere directeur in de kinderopvang gun. Want als wij gelukkig zijn, zijn onze medewerkers en de kinderen die we opvangen, dat ook.’

Verder lezen?

Tim Voors schreef het boek Alleen en Josje Smeets schreef Happy in 100 dagen